-
1 ребёнок
мбала, бәпес, сабый -
2 опушиться
1. сов.йөнләнеү, йөн үҫеү (сығыу)2. сов.покрыться снегом, инеем и т.п.ҡар (бәҫ) менән ҡапланыу, бәҫләнеү -
3 школьнический
-
4 школьный
-
5 привыкать друг к другу
Русско-башкирский словарь терминов животноводства > привыкать друг к другу
-
6 вертеться
1. несов.әйләнеү, өйрөлөү, әйләнеп өйрөлөп тороу2. несов. разг.борғоланыу, өйрөлөү, бөтөрөлөү, әйләнеп-тулғаныу3. несов.сыуалыу, буталыу4. несов. разг.борғоланыу, ҡойроҡ болғау, хәйләләүговори правду, не вертись — дөрөҫөн һөйлә, борғоланма
вертеться волчком — бөтөрөлөү, бөтөрөлөп эшләү
вертеться как белка в колесе — йүгереп йөрөп эшләү, барыһына ла өлгөрөргә тырышыу
вертеться под ногами (на глазах, перед глазами) — аяҡ аҫтында сыуалыу, ҡамасаулау
как ни вертись — нисек кенә тырышма, нимә генә эшләһәң дә
-
7 держаться
1. несов.за кого-чтототоноу, тотоноп (йәбешеп) тороу2. несов. страд. от держать 1-4в чём душа (только) держится — ныҡ ябыҡ, тире лә һөйәк, ауырыу
едва (еле) держаться на ногах — аяҡта саҡ баҫып тороу (арыуҙан, иҫереп һ.б.)
только держись — сыҙап ҡына тор, ҡайһы ерең ҡысыта
3. несов.за что; перен.йәбешеп ятыу, ысҡындырмаҫҡа тырышыу4. несов.тороу, эләгеп тороу5. несов.за чтототоноп, тотоп тороу6. несов. прям., перен.үҙен тотоудержаться в стороне — ситтә тороу, ситләшеү
7. несов.чего, за кем-чемяндан, эргәләп барыу8. несов.бирелмәү, бирешмәү, ҡаршы тороу9. несов.чего; перен.тотоу, тороу, (буйынса) эш итеү10. несов.тороу, һаҡланыу, барыу -
8 крошка
-
9 один
1. числ.числобер2. числ. в знач. прил.без других, в отдельностибер үҙе, яңғыҙ3. числ. в знач. прил.только, исключительнобер, бер генә, ғына (генә), бары тик, фәҡәт4. числ. в знач. прил.тот же самый, одинаковый, целостный, единыйбер, бер үк, шул уҡ5. числ. в знач. мест.какой-л. в ряду сходных — в сочетании с предлогом из
бер, береһе6. числ. в знач. мест.какой-то, некийберәйһе, берәү, бер кеше, кемдер7. числ. в знач. сущ. м, ж и с один, одна и однобереһето один, то другой — йә береһе, йә икенсеһе
все как один — бер кеше кеүек, барыһы ла бергә, бер күңелдән, бер тауыштан
ни один — һис кем, бер кеше лә
один на один — икәүҙән-икәү, икәү генә
по одному — бер-бер артлы, берәрләп
ставить на одну доску с кем — тиң һанау (күреү), бер ҡалыпҡа һуғыу, бер дәрәжәгә (рәткә) ҡуйыу
-
10 резаться
-
11 мальтузианская ловушка
мальтустік тұзақ (ағылшын экономисі Т.Р.Мальтус теориясының ресми салдары, бұл теория бойынша халықтың өсуі өндірістің өсуін қуып жетеді, өйткені халық геометриялық үдемелі серпінмен, ал өндіріс арифметикалық үдемелі серпінмен өседі. Сондықтан бала тууды реттемесе, қалың халық бұқарасы жұмыссыздық, аштық, қайыршылану тұзағына шырмалады-мыс)Русско-казахский экономический словарь > мальтузианская ловушка
-
12 отцовство
әкелік (әлеуметтік қорғауда: әкенің балаға қатынасы, баланың өміріне - денсаулығына, тәрбиесіне және оны оқытуға қамқорлығы) -
13 брать
1. несов.кого-чтоалыу2. несов.покупать, приобретатьһатып алыу3. несов.держаться какого-л. направления путитотоу, юл тотоу, алыу4. несов. охотн.ловить, травитьэләктереп (тибеп) алыу, тотоу5. несов.без доп.достигать, попадать – об оружиитейҙереү, алдырыу, алыубрать быка за рога — туранан-тура төп эшкә күсеү, үгеҙҙе мөгөҙөнән алыу
брать (взять) верх — еңеү, өҫтөнлөк алыу, өҫкә сығыу
брать (взять) в оборот кого — ҡыҫымға алыу, яғаһына йәбешеү, яғаһынан алыу, арт һабағын уҡытыу
6. несов. перен.алыу7. несов.без доп.клевать – о рыбеҡабыу, сиртеү8. несов.собиратьйыйыу, тиреү9. несов.кого-чтоуносить с собойалыу10. несов. чемдобиватьсяалдырыу, ирешеүон берёт не силой, а ловкостью — ул көс менән түгел, ә таһыллыҡ менән алдыра
11. несов.получать в своё обладание, пользование, распоряжениеалыу12. несов.наниматьяллау13. несов.сниматьваҡытлыса алыу, алып тороу -
14 говорить
1. несов.һөйләшеү2. несов. что и без доп.сообщать факты и т.п., произносить что-л.һөйләү, әйтеү3. несов. с кембеседоватьһөйләшеү, гәпләшеү4. несов.свидетельствовать о чём-л.әйтеп (һөйләп, белдереп) тороу, һөйләү5. несов. перен.сказываться в ком-чём-л.күренеп тораиначе говоря — башҡаса әйткәндә, икенсе төрлө әйткәндә
сам (сама, само) за себя говорит — үҙе үк әйтеп тора
что (как) ни говори — ни әйтһәң дә, ни генә тиһәң дә
-
15 год
1. мйылв прошлом году — уҙған йылда, былтыр
2. мо возрастейәш3. м мн. годыпериод временийыл, саҡ4. м мн. годыпромежуток времени в пределах десятилетияйылдаручебный (академический) год — уҡыу йылы, академик йыл
без году неделя шутл. — аяҡ баҫып өлгөрмәгән
башы инһә, аяғы инмәгән (күптән түгел, яңы ғына); в годах — оло йәштәрҙә
год от году; год от года — йылдан-йыл, йыл һайын
-
16 капризничать
1. несов.көйһөҙләнеү, холоҡһоҙланыу, мыжыу, еңмешләнеү2. несов. перен., разг.тиҫкәреләнеү, эшләмәү -
17 малый
I1. прил.бәләкәй, бәләкәс2. прил.только кратк. ф.бәләкәй, наҡыҫс малых лет — бәләкәйҙән үк, йәштән үк, бала саҡтан уҡ
самое малое — кәмендә, кәм тигәндә
без малого; без мала — тип әйтерлек, -ға/-гә яҡын
от мала до велика — йәше-ҡарты, олоһо-кесеһе
мал золотник, да дорог — аҫыл таш ҙур булмай, алтын ҙур булмай
за малым дело стало — эш юҡҡа ғына туҡтап ҡалды, эш бик бәләкәй нәмәгә килеп терәлде
IIм; разг.егет (кеше), йәш егет (үҫмер) -
18 мелюзга
1. ж; собир.; разг.ыбыр-сыбыр, ваҡ бала-саға, ваҡ-төйәк хайуандар2. ж; собир.; разг. перен.бәләкәй вазифалы, әһәмиәтһеҙ (дәрәжәһеҙ) кешеләр -
19 мурлыкать
1. несов.мырлау, мырылдау, мыр-мыр итеү (килеү)2. несов. что и без доп.; перен., разг.әкрен генә көйләү, мөңгөрләү -
20 наступить
Iсов. на кого-чтобаҫыунаступить на ногу (ноги) — кәмһетеү, рәнйетеү
наступить на хвост — ҡойроғона баҫыу (тотоу, эләктереү)
наступить на язык — ауыҙын ябыу, телен тешләтеү
IIсов.тыуыу, булыу, башланыу, етеү, урынлашыу, төшөү
- 1
- 2
См. также в других словарях:
бас — амандық садақасы. Жеке басы үшін берілетін садақа, пітір. Кешкілікті ауызашар, таңертеңгілікті сәресі дейді. Ораза уақытында мұсылмандар семьясының әрбір басына б а с а м а н д ы қ (пітір) с а д а қ а с ы н төлейді (Ана тілі, 26.04.1990, 6). Бас… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
биялай — (Орал: Чап., Жымп.; Көкш., Еңб.; Монғ.) қолғап. Б и я л а й д ы қыста қолғаптың сыртынан киеді. Б и я л а й д ы ң жалғыз бас бармағы болады (Монғ.). Қыстың көзі қырауда кішкене б и я л а й киген қолыңды иін ағаштың ілгері жағына салып, кіп… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
бесік — зат. Жас нәрестені бөлеуге арналған ағаш төсек. Қазақ, қарақалпақ, қырғыз, ұйғыр халықтарында бар, тек жасалуы жағынан түрліше. Қазақ бесігі бірнеше белшектерден тұрады: екі басы, арқалық, бесіктің асты, екі ұзын шабақ т.б. Бесік жасауға көбінесе … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
ашамай — I зат. қ. ө н е р. «Ашамай» деп аталатын балалар ерінің қасына ұқсас өрнек түрі (Қаз. этнография., 3, 313). II зат. жерг. Бұт. Аяғында а ш а м а й ы н түгел жауып тұратын саптама етігі болған (О. Бөкеев, Мұзтау, 10). А ш а м а й д а н алды да дік … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
сыптығырлау — … Тізе тұсын с ы п т ы ғ ы р л а у етіп, балағын далита тіккен кіржамбыз шалбардың бір балағы орындықтың арқалығына ілініпті де, екіншісі – сүйретіліп жерде жатыр (Қаз. әдеб., 12. 01. 1973, 3) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
құсбегі — зат. Бүркіт, ителгі, қаршыға, қырғи сияқты жыртқыш құстарды аңға, құсқа салу мақсатымен қолға үйрететін адам. Құсбегі қыран құсты тор құрып ұстайды немесе қарақанат балапан кезінде ұядан алады. Оның аяғына балақ бау мен шыжым тағып, көзіне томаға … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
ажырғы — 1 (Сем.: Мақ., Ұрж.) иінағаш. А ж ы р ғ ы болмаса, суды немен әкелесің (Сем., Ұрж.) 2 1. (Шығ.Қаз.: Күрш., Тарб.) жауыр аттың мойнына байлайтын ағаш. Бұрын жауыр атқа а ж ы р ғ ы байлайтын еді. Қазір ондай жоқ қой (Шығ.Қаз., Күрш.). – Сізге а ж ы … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
дабы — (Сем., Шұб.; Алм., Кег.) түкті бөз. Солардың алдында д а б ы дамбалының ауы салақтай, қойқаң қойқаң жүріп: «Бұл біздің ініміз» – деді (Ғ. Мұст., Дау. кейін, 52). ...ала бажақ түкті д а б ы д а н тігілген халат алып, иығына жамылды (М. Мағ., Алас … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
қолбау — 1 (Гур., Маңғ.; Орал, Казт.) бесіктің қолтартпасы. Қ о л б а у ы н қатты тартпаса, бала бесіктен түсіп кетеді (Гур., Маңғ.) 2 (Сем.: Көкп., Ақс.) қолдау, қамқорлығына алу. Біздің Хақаң біреудің қ о л б ау ы н а алынған ғой (Сем., Көкп.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
тайқар — (Өзб., Ташк.; Шымк., Мақт.; Ауғ.; Ир.) екі жастағы есек. Т а й қ а р д ы ң санына қада кіріп кетіпті (Шымк., Мақт.). Үй маңынан сұр т а й қ а р көрінбеді ме? (“Жалын”, 1982, №2, 101). Бір бала қара т а й қ а р д ы ң құйымшағына отырып, шапқылап… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
құс — ауруы. мед. Көтеріліп кететін, ұстамалы ауру. Сөйтсек, қ ұ с а у р у ы м е н ауырады екен ғой, байғұс бала! Құс қайтқанда немесе қайтып келгенде дерті тіпті қозып кетеді (Д.Рамазан, Жылап аққан., 136). Сөйтіп жүрген күндердің бірінде… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі